اثر برخی خواص فیزیکوشیمیایی رسوب بر غلظت فلزات سنگین نیکل و وانادیوم در رسوبات رویشگاه، ریشه و برگ درختان مانگرو

جنگل‏های مانگرو از‌جمله بوم‌سامان‌های شکنندۀ ساحلی نسبت به آلودگی‌های نفتی به‌ویژه تجمع فلزات سنگین نیکل و وانادیوم به شمار می‏آیند. مهم‌ترین هدف این پژوهش مقایسۀ غلظت فلزات سنگین نیکل و وانادیوم در رسوبات، ریشه و برگ درختان مانگرو در دو رویشگاه پارک ملی‌ـ دریایی نایبند و منطقۀ حفاظت‌شدۀ حرا در جزیرۀ قشم، و بررسی علل تفاوت احتمالی میزان آن‌ها از دیدگاه عوامل فیزیکی و شیمیایی محیط است. بدین منظور همبستگی غلظت فلزات یاد‌شده در رسوبات، ریشه و برگ درختان با عواملی همچون بافت رسوبات، pH، EC و مواد آلی موجود در رسوبات بررسی شد. نتایج نشان داد که متوسط غلظت نیکل در رسوبات و برگ بیش از متوسط میزان وانادیوم در رویشگاه‌های حرا و نایبند بود. همچنین مشخص شد که متوسط غلظت فلزات سنگین نیکل و وانادیوم در رسوبات سطحی و نیز ریشۀ درختان رویشگاه حرا بیشتر از متوسط غلظت این فلزات در رویشگاه نایبند است که می‌توان آن را به ریزدانه‌تر بودن بافت بستر رویشگاه حرا نسبت داد. اما میزان تجمع فلز وانادیوم در برگ درختان مانگرو در منطقۀ نایبند حدود 3/2 برابر منطقة حرا‌ست. پایین‌بودن میزان شوری در سمت دریا در منطقۀ نایبند نسبت به حرا و درنتیجه افزایش بیشتر حلالیت فلز وانادیوم و انتقال بیشتر آن به گیاه، و همچنین هوای آلوده منطقۀ نایبند و تماس و جذب بیشتر توسط برگ درختان نیز می‌تواند دلایل احتمالی این افزایش تجمع در برگ باشد. این یافته بسیار نگران‌کننده است، زیرا معمولاًً برنامه‌های حفاظتی،کنترلی و پایشی بر روی مناطق مجاور یا نزدیک به فعالیت‌های نفتی متمرکز شده؛ در‌حالی‌که این پژوهش نشان داد عواملی ‌جز فاصلۀ رویشگاه تا منبع آلودگی نیز وجود دارد که در میزان تجمع نیکل و وانادیوم تعیین‌کننده هستند. ‌